نقش بحران سوریه در واگرایی روابط ایران و ترکیه: تقابل دو راهبرد متفاوت در مدیریت بحران در منطقه خاورمیانه

کشور سوریه از جمله کشورهای مهم و استراتژیک خاورمیانه است که به دلیل همسایگی با اسرائیل و لبنان،‌ عراق و ترکیه همواره مورد توجه بوده است. همزمان با آغاز بحران و جنگ داخلی در سوریه، قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به طور فعالی سعی در نقش‌آفرینی در حل وفصل این بحران داشته‌اند. بازیگران فعال در بحران سوریه را می توان به دو بخش، قدرت‌های طرفدار حفظ وضع موجود( مانند ایران، عراق، حزب الله لبنان و روسیه) و قدرت‌های طرفدار تغییر وضع موجود( ترکیه، عربستان، اسرائیل و آمریکا) تقسیم کرد. اما نوشتار حاضر در پی بررسی رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه بر مبنای نظریه نوواقع‌گرایی با تمرکز بر دو شاخه‌ی آن یعنی واقع‌گرایی تدافعی و تهاجمی است. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که عوامل موثر بر رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه چه بوده است؟ فرضیه برای پاسخ به این پرسش عبارت است از این‌که سیاست خارجی ایران در بحران سوریه از جهت‌گیری تدافعی یعنی مبتنی بر حفظ بشاراسد و حفظ وضع‌موجود، در راستای مهار نفوذ اسرائیل در منطقه است؛ در حالی‌که سیاست خارجی ترکیه در بحران سوریه متغیر و پیچیده بوده است و از جهت‌گیری تهاجمی مبتنی بر تغییر وضع‌موجود با کنار گذاشتن بشاراسد به سمت جهت‌گیری تدافعی و همکاری و محافظه‌کاری تغییر کرده است. در این پژوهش، از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی به نگارش در آمده و به منظور مشاهده‌ی علمی و دقیق یافته‌های پژوهش، از رویکرد نظری نوواقع‌گرایی بهره‌گرفته شده است.